MSC's en PRP bij Artrose: Begrip, Regulering en Vergoeding

Vaak ontstaat er verwarring over het gebruik van de term 'stamcellen' in relatie tot artrosebehandelingen. Laten we dit verduidelijken.

Het Verschil tussen Stamcellen en MSC's

Mesenchymale Stromale Cellen (MSC's), gewonnen uit bijvoorbeeld vetweefsel of beenmerg, zijn strikt genomen geen pure stamcellen, maar worden eerder aangeduid als 'stromale cellen'. Hoewel ze stamcel-achtige eigenschappen bezitten, berust hun werking bij artrose voornamelijk op:

• Paracriene effecten: Ze scheiden bioactieve moleculen af die ontstekingen remmen en weefselherstel stimuleren.
• Immunomodulerende werking: Ze reguleren het immuunsysteem om ontstekingen in het gewricht te verminderen.

De effecten van MSC's dragen dus bij aan de verbetering van de gewrichtsomgeving, meer door het beïnvloeden van de bestaande cellen dan door directe vorming van nieuw kraakbeen.

Regulering en Toepassing van MSC-behandelingen

De regelgeving voor MSC-behandelingen hangt sterk af van de mate van celbewerking.

• Direct toegepaste MSC's (minimaal bewerkte cellen), zoals die uit vetweefsel (SVF) of beenmerg (BMAC), ondergaan na afname alleen een concentratieproces zonder uitgebreide kweek in het laboratorium. Deze autologe producten vallen in Nederland onder de reguliere medische praktijk, met minder strenge regelgeving omdat ze worden gezien als een vorm van 'weefseltransplantatie' of 'lichaamseigen materiaal', vergelijkbaar met PRP (Platelet Rich Plasma). Hierdoor kunnen klinieken en artsen ze toepassen volgens professionele standaarden. Deze aanpak biedt voordelen zoals een één-sessie behandeling en lagere kosten.
• Geëxpandeerde MSC's, daarentegen, worden uitgebreid gekweekt en vermeerderd in een laboratorium. Deze vallen wel onder strenge regelgeving als 'geneesmiddelen voor geavanceerde therapieën' (ATMP's), waarvoor farmaceutische vergunningen en klinische studies vereist zijn.

Vanuit een pragmatisch oogpunt staat de Nederlandse en Europese wetgeving de toepassing van liposuctie en de injectie van lichaamseigen stoffen, inclusief onbewerkte MSC's en PRP, toe. De behandeling met MSC's voor artrose is bovendien niet langer puur experimenteel. Er is een groeiende hoeveelheid literatuur die de potentie en effectiviteit ervan ondersteunt, en soortgelijke toepassingen zijn al decennialang gangbaar in de wervelkolomchirurgie en orthopedie voor botreparatie.

Vergoeding en Toekomstperspectief

Ondanks het ontbreken van directe wettelijke belemmeringen, worden behandelingen met MSC's en PRP voor artrose nog niet vergoed uit het basispakket van de zorgverzekering. Dit komt doordat wetenschappelijke en beroepsorganisaties deze behandelingen nog niet hebben opgenomen in de officiële behandelrichtlijnen voor heup- en knieartrose. Hierdoor beoordeelt het Zorginstituut Nederland deze niet als 'standaard zorg', wat betekent dat patiënten de kosten zelf moeten dragen.

Met het oog op de groeiende wetenschappelijke onderbouwing en de potentie van deze behandelingen in de strijd tegen artrose, is de hoop dat beroepsorganisaties een liberalere houding zullen aannemen. Opname in de richtlijnen is cruciaal om deze innovatieve therapieën breder toegankelijk te maken voor patiënten.